‘Mijn ouders besloten naar België te vluchten, daar konden we min of meer opnieuw beginnen’

Jaïr van den Essenburg (23) maakte de fouten van de kinderopvangtoeslag van dichtbij mee. In 2013 werden alle toeslagen onterecht stopgezet voor zijn moeder. Dat zorgde er uiteindelijk voor dat het gezin besloot naar België te vluchten. Daar kon Jaïr zich op zijn toekomst richten. Nu, op zijn 23e, wil hij lotgenoten helpen en maakt hij de podcast ‘Wat Nu?’. Dit is zijn verhaal.

Jair_04052023_02

Hoe het begon

‘In 2009 raakte mijn moeder in problemen met de Belastingdienst vanwege administratieve fouten. Hierdoor werd haar kinderopvangtoeslag stopgezet. Dat resulteerde in een verplichte terugbetaling in één keer. In 2010, na een herziening, bleek dat mijn moeder wel recht had op toeslag, maar dit werd opnieuw teruggevorderd. Dit herhaalde zich in 2011 en 2012, en in 2013 werden alle toeslagen definitief stopgezet. Hierdoor ontving ze geen zorg- en huurtoeslag, kindgebonden budget en teruggave van inkomstenbelasting. Bovendien werd er loonbeslag gelegd.’

Situatie thuis

‘Tijdens mijn basisschooltijd in Delft viel het mijn vriendjes op dat het financieel niet goed ging thuis. Ik liep soms rond op versleten schoenen. Het duurde maanden voordat ik een nieuwe jas of trui kreeg. En ik droeg regelmatig dezelfde broek. Mijn verjaardag vierde ik niet en ik nodigde zelden vriendjes uit om te spelen, omdat het financieel niet haalbaar was.

Thuis hadden we het financieel niet breed, maar mijn moeder deed altijd haar uiterste best om eten op tafel te zetten. Soms was het een eenvoudige maaltijd zoals bruine bonen met rijst of een tosti. Ik begon veranderingen op te merken, met aanmaningen die op de deurmat vielen en deurwaarders die dreigden met afsluiting of inbeslagname van spullen. Ik stelde veel vragen en mijn moeder was open en eerlijk, ze legde me het hele verhaal uit. Ik heb nooit aan haar getwijfeld. Uit brieven bleek dat ze een schuld van ongeveer €100.000 had.’

Naar België

‘Omdat de situatie steeds slechter werd, besloten mijn ouders naar België te vluchten. Niet dat alle schulden daar meteen verdwenen, maar het bood wel enige ademruimte. Niemand kende ons daar, dus we konden min of meer opnieuw beginnen. Ik ging naar een Belgische school, waar alles anders was. Ze waren beleefd en gedisciplineerd. Ook moest je vroeg een richting kiezen. Ik koos voor boekhoudkunde op het vmbo-niveau, hoewel het daar anders wordt genoemd. Na twee jaar ging het even minder. Ik bleef zitten, maar met steun van een leraar maakte ik de overstap naar een hoger niveau, vergelijkbaar met havo/vwo. Ik bewaarde de brief van de directeur die me afraadde die stap te zetten. In 2021 behaalde ik mijn diploma, waarmee ik naar de universiteit kan. Nu hangt het als een trofee van doorzettingsvermogen thuis in de gang.’

Het zeker weten

‘Mijn moeder had al lange tijd het gevoel dat er iets niet klopte. De schulden en deurwaarders, het bleef allemaal onverklaarbaar. Toen we hoorden over de Toeslagenaffaire en de vergelijking met onze eigen situatie trokken, zagen we sterke overeenkomsten. De link met Toeslagen en de Belastingdienst was snel gelegd. In 2020/21 wisten we het zeker: het ging ook over ons. Op dat moment wilde ik alles weten. Ik volgde politieke debatten, las artikelen en dook in de volledige wet hersteloperatie.’

Verschil maken

‘Toen begon het pas echt. Mijn moeder vertelde me over een bijeenkomst in Amsterdam, ik reed er heen. Ik was ineens met jongeren die iets soortgelijks hebben meegemaakt. Er was ook een beleidsmedewerker van het ministerie van Financiën aanwezig, met wie ik contactgegevens uitwisselde. Ik stuurde die beleidsmedewerker een berichtje: een podcast voor jongeren, zou dat niet interessant zijn? Nu maak ik die podcast! Ik ging in gesprek met de directeur van de uitvoeringsorganisatie en een medewerker van de VNG. Bovendien voer ik regelmatig gesprekken met mensen uit de politiek, beleidsmedewerkers en jongeren. Niet alleen om te inspireren, maar ook om een verschil te maken. Want als er iets is wat ik heb geleerd, is dat een situatie je kan overkomen, maar dat de situatie niet bepaalt wie je bent. Het draait erom hoe je ermee omgaat.’

Direct naar de hulplijnen

Er is hulp. Voor nu en voor je toekomst.